(1).jpg)
Wystawa jest próbą reinterpretacji historii, w ramach której dzieje miasta poddawane są ponownej lekturze w poszukiwaniu rzeczy, ludzi, wydarzeń i doświadczeń marginalizowanych przez oficjalną historię, spychanych na margines społecznego dyskursu. Wielu mieszkańców naszego miasta nie wie, jak ciekawe i bogate tradycje fotograficzne ma Bydgoszcz. Tym bardziej nie wie, że wiele z zakładów fotograficznych w XIX i w pierwszej połowie XX wieku było prowadzonych przez kobiety. To właśnie w nowych technologiach, takich jak fotografia, kobiety widziały szansę na własną działalność twórczą oraz aktywność zawodową, której w tamtym okresie nie mogły podjąć w innych obszarach sztuki, przemysłu czy rzemiosła.
Wystawa „Eros i Tanatos. Bydgoskie pionierki fotografii zawodowej 1888-1945” ma na celu prezentację prac i życiorysów dziewięciu zawodowych fotografistek, które działały na terenie miasta Bydgoszcz od roku 1888 do zakończenia II wojny światowej. Fotografia dotarła do Bydgoszczy, znajdującej się wtedy w zaborze pruskim, już kilkanaście lat po jej wynalezieniu. W drugiej połowie XIX w. prężnie działały tu liczne zakłady fotograficzne, kilka z nich prowadzone były przez kobiety. Od momentu odzyskania niepodległości do zakończenia II wojny światowej w Bydgoszczy działało sześć barwnych postaci fotografistek: Władysława Spiżewska, Eleonora Szewc, Helena Biernat, Jadwiga Szopieraj, Joanna Czajkowska, Ludwika Trzaskowska.
Na wystawie pokazana zostanie twórczość kobiet niezależnie od ich narodowości i wyznania. Prezentacja dotyczy zróżnicowanej grupy: bydgoskie fotografistki pochodziły z różnych środowisk i kształciły się w różnych warunkach. Uważały się za artystki i za rzemieślniczki, należały do cechów, działały samodzielnie lub wraz z rodzinami (przeważnie z mężami). Niektóre panie odziedziczyły zakłady, inne otworzyły je czy kupiły za własne pieniądze. Wystawa utkana jest z mikrohistorii/mikronarracji bydgoskich fotografistek uwikłanych w pasmo narodzin i śmierci. Ich historie były do tej pory nieznane i niespisane. W dyskursie historii sztuki zostały podwójnie wykluczone: jako kobiety i rzemieślniczki.
Na wystawie zobaczymy głównie fotografie wernakularne, czyli obrazy użytkowe i domowe, które w ciekawy sposób pojawiają się w znalezionych zbiorach po fotografistkach. Okazały się one ciekawym materiałem badawczym, stanowiącym zarówno dokument rodzinnego życia, a zarazem przykład XIX-wiecznej, jak i międzywojennej estetyki rzemieślniczego zakładu fotograficznego.
Na ekspozycji zobaczymy oryginalne aparaty wielkoformatowe, powiększalniki i inne sprzęty, które przez sto lat były przechowywane przez spadkobierców bydgoskich pionierek, unikatowe portrety bydgoskich fotografistek wykonane im przy pracy w swoich zakładach fotograficznych, portrety pionierek wraz ze swoimi mentorkami/nauczycielkami czy też z uczennicami, a także wiele materiałów archiwalnych, takich jak rzuty budowlane ich zakładów fotograficznych, przeprowadzanych przez nie egzaminów czeladniczych, listów do redakcji i innych. Narracja wystawy zbudowana jest wokół wątków, które istniały w fotografii „od zawsze”, czyli wątków przemijania i erotyki. Te dwa wątki, czyli wątek energii życia i śmierci, budują także mikronarracje o bydgoskich pionierkach fotografii zawodowej. Do tych wątków erosa i tanatosa, można odnieść praktycznie wszystkie pozostałe po nich fotografie. Jednocześnie możemy obserwować, jak zmieniło się tabu seksualności i tabu śmierci na przestrzeni lat, od kiedy powstały przedstawione na wystawie fotografie.
Kuratorka wystawy: Katarzyna Gębarowska
Koordynatorka: Anna Kornelia Jędrzejewska
Aranżacja plastyczna: Katarzyna Gębarowska, Ewa Widacka-Matoszko
Projekt aranżacji przestrzeni wystawienniczej: Urszula Lipska
Zadanie współfinansowane przez Miasto Bydgoszcz.
Scenariusz wystawy zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i dziedzictwa Narodowego.
Zadanie publiczne jest współfinansowane ze środków Województwa Kujawsko-Pomorskiego.