Zofia Kiepuszewska "Sprawa domowa"

Tytuł wystawy powstał na podstawie rozmów o tym, jak wyglądały sesje fotograficzne Zofii Kiepuszewskiej na przełomie 1970 i 1971 roku. Po śmierci męża Jana Kiepuszewskiego w 1969 roku Zofia Kiepuszewska pracuje w zaaranżowanym u siebie w domu atelier fotograficznym przy dawnych Alejach 1 Maja, dzisiejszej ulicy Gdańskiej 64 w Bydgoszczy. Fotografuje wówczas Joannę Kiepuszewską, swoją synową. Obie kobiety mają ze sobą dobry kontakt, właściwie intuicyjny. Dogadują się bez słów, swoją delikatnością, zmysłowością i częstotliwością piękna. Podczas sesji słuchają muzyki. Joanna, czytająca wówczas Sto lat samotności Marqueza, dobiera fragmenty z literatury do prac Zofii. Jest bohaterką całego cyklu 20 fotogramów Studium jednej twarzy Zofii Kiepuszewskiej, jej imieniem i nazwiskiem jest zatytułowana jedna z fotografii, a na odwrocie innego portretu dopisano: Joanna Kiepuszewska, historyk. Portrety Joanny Kiepuszewskiej robione przez teściową Zofię Kiepuszewską w czasoprzestrzeni jednego domu wyrastają z wartości tej rodzinnej relacji. W intymnym i refleksyjnym spotkaniu kobiet ze sobą i z aparatem fotograficznym obrazy rozkwitają od środka w głąb. Powstaje obraz wewnętrzny fotografki i jej sposobów widzenia/patrzenia. Dlatego są to nie tylko portrety Joanny, a portrety z udziałem Joanny, drugiej kobiety, w której przegląda się ta pierwsza, tak jak przeglądają się w swoich historiach i kobiecościach kobiety w kręgu, celebrujące siebie w szacunku, życzliwości i bez oceniania. Te czarno-białe portrety wiszą w atelier Zofii na wyprofilowanej ściance ze sklejki tak, że osoby zachodzące do zakładu Zofii Kiepuszewskiej, by zrobić sobie zdjęcie lub je odebrać, mogą na nie patrzeć. W 1971 roku można je było także widzieć na wystawie indywidualnej Zofii Kiepuszewskiej w bwa Bydgoszcz. To właśnie w tym cyklu – z początku lat 70., będącym aktualnie w zbiorach Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy i tu, na wystawie – Zofia Kiepuszewska, będąca od 1953 roku członkinią Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF), a w 1970 odznaczona tytułem artystycznym AFIAP Międzynarodowej Federacji Fotografików (FIAP), eksperymentuje z obrazem fotograficznym. Przetwarza, deformuje, multiplikuje, zestawia ze sobą, nakłada op-art na fotografię, tnie, skleja, komponuje. Powstaje wtedy m.in. kalejdoskopowa kompozycja z czterech fotogramów bazująca na centralnej części twarzy obejmującej oczy, nos, usta. Wpisana w tę kompozycję możliwość koła z linii ust układających się na kształt obiektywu przywołują migawkę i jej ruch, a co za tym idzie – uzmysławiają nam zmienność i subiektywność widzenia . Archiwum domowe Joanny i Marka Kiepuszewskich dopełnia Sprawę domową o bezcenne fotogramy, ślady twórczości Zofii Kiepuszewskiej. Są tam czarno-białe zdjęcia dokumentacyjne wystawy Zofii Kiepuszewskiej w bwa Bydgoszcz w 1971 roku oraz czarno-białe fotografie Joanny Kiepuszewskiej wykonane przez Zofię Kiepuszewską w mniejszych formatach niż wystawowe. Podczas gościny i zapoznawania się z otoczonym troską archiwum Joanna Kiepuszewska mimochodem dzieli się z nami opowieścią o zdjęciu wyciągniętym przez nią kiedyś niemalże z kosza. To jej portret zrobiony przez Zofię Kiepuszewską, naklejony na papier milimetrowy, otoczony malutkimi, wielkości stykówek, zmultiplikowanymi i przeciętymi jakby linią horyzontu portretami Joanny Kiepuszewskiej. O ile dla Joanny to udane zdjęcie jej własnej twarzy, które często trudno jest po prostu wyrzucić, o tyle dla Zofii to próbka, cząstka kreacji, element procesu twórczego, szkic. Zdjęcia są pomazane czarnym tuszem, może flamastrem. Widać ślady myślenia, komponowania. Sfotografowanie tej kompozycji na ręcznie robionej serwecie u Joanny Kiepuszewskiej ukazuje misterną robotę artystki, zapisaną także na odwrocie tego zachowanego przez Joannę Kiepuszewską fotogramu próbnego, gdzie widać szkice Zofii Kiepuszewskiej do dwóch lub trzech innych fotografii.